Chuyên gia: Chính sách tiến bộ chỉ có ý nghĩa khi được thực thi hiệu quả
Ông Oliver Massmann - Tổng Giám đốc Công ty Luật Duane Morris Việt Nam, người đã có gần 3 thập kỷ hành nghề tại Việt Nam, cho rằng vấn đề lớn nhất hiện nay không nằm ở việc thiếu chính sách mới mà ở chỗ thực thi chưa theo kịp tốc độ ban hành. Việt Nam nổi bật với nhiều bước đi cải cách, nhưng khoảng cách giữa văn bản và triển khai thực tế vẫn là rào cản cần tháo gỡ để tận dụng hết tiềm năng.
Tại sự kiện Fitch on Vietnam 2025, ông Oliver Massmann nhắc lại rằng ngay từ cuối thập niên 1990, chính ông đã biên soạn một bản ghi nhớ dài 400 trang về vai trò khu vực tư nhân và cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước. Khi đó, tài liệu này chưa được phép công bố. Sau hơn 20 năm, Việt Nam mới chính thức đặt khu vực tư nhân ở trung tâm chiến lược phát triển quốc gia với Nghị quyết 68. Theo ông, đây là thay đổi mang tính lịch sử, khẳng định doanh nghiệp tư nhân không còn là lực lượng bổ trợ mà đã trở thành động lực chủ đạo của tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Ông Oliver Massmann
|
Nghị quyết 68 tạo ra bước chuyển về tư duy quản lý. Doanh nghiệp giờ được quyền tham gia mọi ngành nghề không bị cấm, mọi hạn chế phải dựa trên cơ sở pháp lý minh bạch thay vì áp đặt tùy tiện. Cơ chế “xin - cho” tồn tại lâu nay cần phải được loại bỏ. Điểm mới khác là chương trình đào tạo 10,000 CEO, nhằm khắc phục hạn chế về năng lực lãnh đạo, yếu tố từng là điểm nghẽn phát triển.
Theo ông Massmann, cải cách hành chính cũng là trụ cột quan trọng. Nghị quyết 68 đặt mục tiêu đến 2025 phải cắt giảm ít nhất 30% thủ tục cấp phép. Đồng thời, hiện đại hóa quản trị công bằng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, đồng bộ hóa việc áp dụng luật giữa các địa phương để tạo sự nhất quán, giúp doanh nghiệp yên tâm đầu tư bất kể đặt cơ sở ở đâu.
Chính phủ cũng đưa ra ưu đãi thuế, khuyến khích khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm và đổi mới sáng tạo. Những thay đổi này cho thấy một thế hệ lãnh đạo mới đang lên, với 40% cán bộ đã nghỉ hưu, mở đường cho cách tiếp cận hiện đại hơn trong hoạch định và điều hành.
"Tôi tin rằng Nghị quyết 68 thể hiện rõ sự thay đổi trong tư duy của Chính phủ Việt Nam. Một thế hệ lãnh đạo mới đang xuất hiện, mang đến động lực để đưa đất nước tiến lên", chuyên gia nói.
Tuy nhiên, ông Massmann nhấn mạnh rằng thành công của mọi chính sách chỉ đến khi thực thi thực sự nhất quán. Ví dụ, trong lĩnh vực năng lượng, Việt Nam đã có kế hoạch phát triển điện lực và các chính sách khuyến khích chuyển dịch xanh, nhưng tiến độ triển khai vẫn chậm. Nếu không thu hẹp khoảng cách giữa chính sách và hiện thực, khó có thể thu hút vốn tư nhân cho những dự án quy mô lớn như điện gió ngoài khơi, lưới truyền tải thông minh hay hạ tầng lưu trữ.
Ở điểm này, bà Maria João Pateguana - Trưởng đơn vị Phát triển Khu vực Tư nhân, Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), cũng đồng tình về vấn đề không chỉ ở sự táo bạo của chính sách mà ở khả năng hiện thực hóa. Bà cho rằng những kế hoạch năng lượng và cơ chế mua bán điện trực tiếp là tín hiệu đúng hướng, nhưng khi chưa có dự án lớn nào khởi công trong suốt nhiều năm qua, thì niềm tin của nhà đầu tư vẫn còn mong manh. Chính sách có thể mở đường, nhưng nếu môi trường thực thi không cải thiện, dòng vốn khó chảy mạnh mẽ vào hạ tầng điện.
Từ trái sang: ông Muralidharan Ramakrishnan, bà Maria João Pateguana, ông Oliver Massmann và bà Kah Ling Chan tại sự kiện Fitch on Vietnam 2025 sáng 28/08 - Ảnh: Tử Kính
|
Ông Massmann bổ sung thêm, ngay cả khi chính sách tốt, Việt Nam vẫn cần xử lý những rào cản cụ thể để trở thành thị trường mới nổi. Ba “bài tập về nhà” phải giải quyết gồm loại bỏ yêu cầu ký quỹ toàn bộ tiền mặt trước khi đặt lệnh, dỡ bỏ giới hạn sở hữu nước ngoài và công bố thông tin tài chính bằng tiếng Anh. Việc chậm trễ hoặc thiếu minh bạch trong công bố dữ liệu khiến các tổ chức quốc tế e dè, làm giảm sức hấp dẫn của thị trường vốn.
Ông Muralidharan Ramakrishnan - Giám đốc cấp cao của Fitch Ratings cũng nhấn mạnh rằng trong hạ tầng, đặc biệt là năng lượng, thách thức không nằm ở việc thiếu dự án mà ở khâu triển khai. Việt Nam cần hàng trăm tỷ USD để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng, nhưng để thu hút vốn tư nhân, khung pháp lý phải ổn định, có thể dự đoán được và được áp dụng đồng bộ.
Trong khi đó, bà Kah Ling Chan, phụ trách lĩnh vực công nghiệp, bất động sản và tiêu dùng tại Fitch Ratings, nhìn nhận nhu cầu trong nước sẽ tiếp tục là động lực tăng trưởng dài hạn, song các ngành truyền thống cần đổi mới mạnh mẽ. Sự dịch chuyển sang mô hình số, cũng như việc đảm bảo nhà ở vừa túi tiền cho tầng lớp trẻ, sẽ chỉ thành công khi các chính sách được triển khai trơn tru và đồng bộ.
Ông Massmann đưa ra một ví dụ so sánh: ngay tại Đức, taxi điện chưa phổ biến, trong khi ở Việt Nam, xe điện đã trở thành điều quen thuộc. VinFast nổi lên như doanh nghiệp tiên phong, Việt Nam có cơ hội hình thành chuỗi cung ứng hoàn chỉnh, từ sản xuất pin đến hạ tầng trạm sạc. Nhưng để biến tiềm năng thành hiện thực, cần một hệ sinh thái hạ tầng và cơ chế vận hành thông minh, không chỉ dừng ở cam kết chính sách.
Các diễn giả đều thống nhất rằng Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách tiến bộ và mang tính cải cách, song thực thi mới là “điểm nghẽn” quyết định. Như ông Massmann nhấn mạnh, câu hỏi không phải là có thêm bao nhiêu chính sách mới, mà là làm sao để biến những văn bản sẵn có thành hành động nhất quán, minh bạch và có thể dự đoán. Chỉ khi đó, Việt Nam mới có thể khai thác trọn vẹn lợi thế dân số, vị trí địa lý và sức hút FDI để bước vào nhóm nền kinh tế mới nổi.
